Umowa zlecenie – składki ZUS

Umowa zlecenie jest obok umowy o dzieło jedną z najpopularniejszych niepracowniczych form zatrudnienia. Przepisy regulujące jej treść określone są przez Kodeks cywilny, a nie przez Kodeks pracy, jak ma to miejsce w relacji pracodawca – pracownik.

Czym jest umowa zlecenie?

Umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną, która została uregulowana w Kodeksie cywilnym (art. 734–751). Przedmiotem umowy zlecenia jest zobowiązanie przyjmującego zlecenie – zleceniobiorcy, do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie – zleceniodawcy.

Zlecenie może być zarówno odpłatne jak i nieodpłatne, jednak brak wynagrodzenia powinien wynikać z treści umowy.

W przeciwieństwie do umowy o pracę, umowa zlecenie nie musi być zawarta na piśmie. Aby skutecznie zawrzeć umowę zlecenie można skorzystać chociażby z formy dokumentowej. Poniższa tabela obrazuje zestawienie najważniejszych cech umowy o pracę i umowy zlecenie:

Wysokość składek na umowie zlecenie

Zawarcie umowy zlecenie wiąże się z koniecznością odprowadzenia składek ZUS.

Podstawową składką jest składka na ubezpieczenie emerytalne. Koszt składki na ubezpieczenie emerytalne ponoszony jest przez zleceniodawcę jak i zleceniobiorcę. Każdy z nich odprowadza wartość wynoszącą 9,76% kwoty brutto wynagrodzenia.

Kolejną składką jest składka na ubezpieczenie rentowe. Wynosi 6,5% kwoty brutto wynagrodzenia dla płatnika oraz 1,5% kwoty brutto wynagrodzenia dla zleceniobiorcy.

Zleceniobiorca może dobrowolnie ponieść koszt ubezpieczenia chorobowego. Zleceniobiorca zostanie nim objęty od dnia, który wskaże we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, o ile złoży zgłoszenie w ustawowym terminie. Jeśli wyrazi taką wolę, to poniesie w całości koszt ubezpieczenia. Składka na ubezpieczenie chorobowe wynosi 2,45% wynagrodzenia brutto.

Nadto, opłacana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne, która pozwala zleceniobiorcy korzystać z opieki zdrowotnej, finansowanej z Narodowego Funduszu Zdrowia. Podstawą wymiaru obliczania składki jest wynagrodzenie pomniejszone o pozostałe składki na ubezpieczenie społeczne – w części finansowanej przez zleceniobiorcę. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9,00% podstawy wymiaru.

Składki od umowy zlecenia dla osób zatrudnionych w tej samej firmie

Może się zdarzyć, że pracownik zatrudniony na umowę o pracę zawiera ze swoim pracodawcą umowę zlecenie na wykonanie czynności wykraczających poza zakres jego obowiązków pracowniczych. Mamy wówczas do czynienia z kontynuowaniem zatrudnienia pracowniczego. W takim przypadku nie ma zastosowania zasada zbiegu tytułów do obowiązkowego ubezpieczenia, a wynagrodzenie za wykonywanie zlecenia jest traktowane jak wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę.

Tym samym wynagrodzenia z obydwóch stosunków (z umowy o pracę i z umowy zlecenie) stanowią jedną podstawę do odprowadzenia składek ZUS (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe).

Co istotne, z kontynuowaniem zatrudnienia pracowniczego możemy mieć do czynienia także w sytuacji, gdy formalnie umowa zlecenie została zawarta z innym podmiotem aniżeli pracodawca. Chodzi o przypadek, gdy co prawda umowa zlecenie została zawarta z podmiotem trzecim, ale wykonywanie zlecenia przynosi korzyść po stronie pracodawcy (to pracodawca, a nie zleceniodawca uzyskuje rezultaty pracy pracownika). Wówczas zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2009 r., II UZP 6/09, to pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z innym podmiotem, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne za tę osobę. To pracodawca ma obowiązek rozliczać i opłacać należne składki za tę osobę, tak jak za osoby, które wykonują pracę w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z własnym pracodawcą.

Przykład:

Osoba zatrudniona na umowę o pracę w firmie X zawiera umowę zlecenie z firmą Y. W ramach obowiązków wynikających z umowy zlecenie z firmą Y, zleceniobiorca został oddelegowany do stałej obsługi IT firmy X. Rzeczywistą korzyść z wykonywania zlecenia odnosi zatem firma X, czyli pracodawca i to on jest zobowiązany rozliczać i opłacać składki.

Składki od umowy zlecenia dla osób zatrudnionych w innej firmie

Jeśli zleceniobiorca ma już zawartą umowę o pracę z innym pracodawcą, to zleceniodawca zobowiązany jest do zgłoszenia go tylko i wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego przy spełnieniu poniższych warunków:

• w umowie o pracę ma zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie,
• w razie, gdy nie zagwarantowano co najmniej minimalnego wynagrodzenia – jeśli podstawa wymiaru składek z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia.

Jeśli podstawa wymiaru składek z tytułu umowy o pracę, w przeliczeniu na miesiąc, jest niższa niż minimalne wynagrodzenie, to dopiero łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułów: umowy o pracę oraz umowy/umów zlecenia, która wyniesie kwotę minimalnego wynagrodzenia poskutkuje tym, że kolejne tytuły nie będą rodzić obowiązku tych ubezpieczeń.

Składki od umowy zlecenia dla uczniów i studentów

Student to osoba, która kształci się studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolitych studiach magisterskich. Studentem jest się do momentu:

• złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu,
• złożenia egzaminu dyplomowego,
• zaliczenia ostatniej przewidzianej w programie studiów praktyki,
• skreślenia z listy studentów.

Z kolei uczniem jest osoba, która do 31 sierpnia danego roku:

• kontynuuje naukę w tej samej szkole,
• ukończyła szkołę i kontynuuje naukę w szkole, w której rok szkolny rozpocznie się od 1 września,
• ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki,
• ukończyła szkołę i przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe – wówczas status ucznia obowiązuje do 30 września.

Aby student bądź uczeń nie byli zobowiązani do podlegania przez obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, niezbędne jest spełnienie poniższych kryteriów:

• status ucznia lub studenta,
• wiek do ukończenia 26 lat,
• brak zatrudnienia na umowę o pracę u zleceniodawcy.

Jeżeli natomiast umowa zlecenie zawarta jest ze studentem bądź uczniem, z którym zleceniodawca ma już podpisaną umowę o pracę, umowa ta podlega oskładkowaniu.

Składki od umowy zlecenia dla emerytów i rencistów

Emeryta i rencistę, którzy osiągają dochody z tytułu umowy zlecenia należy zgłosić do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Aby taka umowa była wyłączona z obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne z jej tytułu, wymagany jest jeden dodatkowy warunek – emeryt musi być zatrudniony na podstawie umowy o pracę i to u innego płatnika niż ten, z którym zawiera zlecenie.

Z wyjątkiem mamy również do czynienia w sytuacji, w której emeryt lub rencista posiada kilka umów zlecenia, które podlegają ubezpieczeniom społecznym, do momentu gdy suma wszystkich tytułów do ubezpieczeń nie przekroczy minimalnego wynagrodzenia. Wtedy kolejny zleceniodawca zwolniony jest z obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne z jej tytułu.

Co istotne przy ustalaniu tytułów do ubezpieczenia zleceniodawca nie można uwzględniać przychodu z tytułu renty lub emerytury. Pod uwagę może brać jedynie przychody, który zleceniobiorca uzyskuje  z tytułu umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Charakterystyczne jest to, że oskładkowanie umowy zlecenie zależy od wielu czynników, dlatego każdorazowo konieczne jest dokładne przeanalizowanie sytuacji danego zleceniobiorcy.